Paweł Słoma to pasjonat analityki piłkarskiej, który swoją zajawką chętnie dzieli się na facebookowym profilu. W przeszłości uczestniczył w licznych zagranicznych stażach, był między innymi w Atletico Madryt, Benfice czy Sportingu Lizbona. O tym, czego się tam nauczył i jak wykorzystuje analitykę w niższych klasach rozgrywkowych opowiada w wywiadzie z nami.
Paweł, skąd u Ciebie pasja do analityki piłkarskiej? Nie jest to w Polsce zbyt popularny kierunek.
Pasja do analityki piłkarskiej wzięła się z tego, że nie miałem w domu żadnych kanałów sportowych, na których mógłbym oglądać piłkę nożną. Moi rodzicie nie wykupowali abonamentu na Canal+ czy inne programy na temat piłki nożnej. Zacząłem więc szukać kanałów zagranicznych, na których były transmitowane mecze piłki nożnej. Były to najczęściej mecze ligi arabskiej czy skróty ligi niemieckiej na ZDF w każdą niedzielę o godzinie 9. 30. Brak szerokiego dostępu do kanałów telewizyjnych zachęcił mnie do oglądania meczów, które na pierwszy rzut oka mógłby się wydawać beznadziejne pod względem jakości, ale nie różniły się przecież one od dyscypliny jaką jest piłka nożna. Od małego zawsze chciałem mieć wpływ, aby zespół, w którym gram wiedział co musi zrobić, aby skutecznie atakować i się bronić. Bardzo często się zastanawiałem dlaczego wygrywałem lub przegrywałem mecze. Nie mogłem przestać o tym myśleć.
Ostatnio pracowałeś z zespołami na poziomie okręgowym (Sokół Pniewy, NKS Niepruszewo, obecnie Canarinhos Skórzewo). Czy na takim da się przeprowadzić sensowną analizę meczu?
Często spotykam się ze stwierdzeniami, że analizy meczu na poziomie okręgowym są pozbawione sensu ze względu na pojawiający się w grze przypadek. Gdyby tak było, to zespoły na czołowych lokatach nie byłby tam, gdzie faktycznie się znajdują. Zadaniem analizy pomeczowej jest wskazanie głównych problemów zawodników oraz całego zespołu w poszczególnych fazach gry. Nie można kwestionować jej sensowności, lecz zastanowić się w jaki sposób przekaże się ją zawodnikom. Jeżeli język wypowiedzi trenera nie będzie dopasowany do poziomu wiedzy zawodników, wówczas analiza meczowa może bardzo wprowadzić w zespole niezrozumiałość, a zawodnicy na dobrą sprawę nie będą wiedzieli czego konkretnie się od nich oczekuje. Analiza zawsze musi uwzględniać charakter, wiedzę, umiejętności oraz nastawienie zawodników. Jeżeli są one na odpowiednim poziomie, można ją śmiało wprowadzać i nie bać się opinii, które będą ją kwestionować.
Realnie przekłada się na rezultaty? W większości spotkań dominuje jednak sporo chaosu, a zawodnicy bazują na uwarunkowaniach motorycznych.
Jeżeli nawet trener nie chce przekazać zawodnikom zapisu video, wykonuje on ją do siebie. Ludzkie oko nie jest w stanie wszystkiego dokładnie wychwycić. Trener na podstawie video jest w stanie sobie przypomnieć wszystkie najważniejsze fazy meczu i zachowania zespołu adekwatne lub nieadekwatne do danej sytuacji. Ustalając mikrocykl na nowy tydzień, może ustalić założenia, które w najbliższych meczach muszą ulec zmianie. Trener powinien rozmawiać z zawodnikiem indywidualnie przedstawiając jego zalety oraz wady. Głównym celem trenera jest poprawa działania całego zespołu jak i rozwijanie zawodników, w których widzi się pewne rezerwy. Na poziomie ligi okręgowej o losach meczu w głównej mierze decydują aspekty mentalne oraz spójność działania zespołu we wszystkich fazach gry. Zawodnik, który jest szybki i zwinny nie jest w stanie się przeciwstawić dobrze zorganizowanemu zespołowi, ale w decydującym momencie może zadecydować o losach meczu. Na rezultaty przekłada się zawsze postawa oraz konsekwencja zawodników realizująca zadania boiskowe. Zostawiając egoizm oraz złość w kieszeni na pewno jesteśmy w stanie zbudować zespół, który dobrze gra w piłkę i potrafi się podnosić w trudnych momentach.
Przeczytaj więcej: Analityka piłkarska
Przez ostatnie lata miałeś również przyjemność pojawić się na kilku stażach zagranicznych (Sporting, Benfica, Atletico Madryt). Czy to co tam zobaczyłeś zmieniło postrzeganie piłki?
Każdy wyjazd krajowy czy zagraniczny wzbogaca naszą świadomość. Żaden staż nie przekaże Ci wiedzy, o której tak często myślą trenerzy. Jadąc w nowe miejsce chcę, aby piłka nożna wskazała mi nowy tok myślenia, który wcześniej nie był dla mnie znany. Dzięki temu po powrocie do swojego klubu zaczynam myśleć o piłce nożnej wielowymiarowo i zdaje sobie sprawę, że każda obrana przez akademię piłkarską czy klub metodologia pracy ma na celu stworzenie zawodnika o określonym profilu sportowym. Myślę, że to co mnie najbardziej uderzyło za granicą to fakt, iż tam cały czas grają. W Polsce mówi się ściśle o podziale jednostki treningowej na część wstępną, część główną i końcową. Z drugiej strony zwraca się uwagę, że na piłkę nożną trzeba patrzeć całościowo a my w jednostkach treningowych ją rozdrobniamy na najmniejsze części. W Polsce ćwiczymy, za granicą grają.
Byłeś w stanie przenieść zaobserwowane tam elementy do treningów w prowadzonych przez siebie klubach?
Tutaj nie chodzi o środki treningowe. Oczywiście są one bardzo ważne, ale nie ich sama struktura będzie wpływać na jakość zawodników oraz zespołu. Liczy się przede wszystkim co my trenerzy przez daną grę chcemy osiągnąć i do czego dążymy w rozwoju indywidualnym zawodników. Jednym z kluczowych elementów, które zaobserwowałem i przeniosłem na swoje treningi to coaching prowadzonych zajęć. Nie jest ważne jak, pięknie będzie wyglądał środek treningowy tylko czy poprzez Twoje prowadzenie zawodnicy realizują założenia meczowe. Czy masz przygotowanie warianty popełnianych błędów? Czy masz pojawiające się błędy w danej grze? Co będą rozwijali zawodnicy podczas danej gry? Gdzie będziemy mieli problem w ataku, a gdzie w bronieniu? Czy masz przygotowane pytania do zawodników? Te wszystkie pytania są ważniejsze niż sam środek treningowy. Odpowiadając na te pytania, których niewątpliwie jest więcej, na pewno stworzysz idealny środek treningowy.
Większość osób obserwujących naszą stronę, to trenerzy dzieci (6-13 lat). Czy na tym etapie również warto stosować analizę spotkań? Na czym się wówczas skupić? Działaniach indywidualnych, grupowych czy grze zespołu?
Najmłodsi adepci futbolu, czyli zawodnicy w przedziale od 6 do 9 roku życia to przede wszystkim egocentrycy. Ta wskazówka jest niezwykle cenna w kontekście wykonywania analizy meczu. Dzieci w tym wieku myślą o sobie, czyli “ja i piłka”. Jest to najlepszy czas na analizę indywidualną zawodnika, aby dokładnie poznać jego mocne i silne strony. Tutaj po raz kolejny od trenera jest wymagana elastyczność i umiejętność oceny, kiedy można przekazać zawodnikowi w formie video jego zachowania na boisku. Są zawodnicy, którzy szybciej dojrzewają i rozumieją o co tak dokładnie chodzi trenerowi. Są też tacy, dla których piłka nożna nadal jest zabawą i nie można poprzez analizy zabić w nich entuzjazmu. Po 9 roku życia uważam, że analizy są wskazane. Jednak muszą być one bardzo krótkie i przedstawiać najczęściej działania indywidualne. Czasami mogą dotyczyć działań dwójkowych czy trójkowych. Im dziecko starsze tym bardziej rozumie funkcjonowanie w grupie, dlatego wtedy już można przedstawić drużynie analizę zespołową. Analiza video stanowi skuteczne narzędzie oceny rozwoju zawodników, dlatego niezależnie od tego czy ją się pokazuje zespołowi, czy też nie, powinna stanowić dla trenera cenne źródło wiedzy.
Przeczytaj również: Taktyka w piłce dziecięcej. Wywiad z Rafałem Matusiakiem
I już ostatnie pytanie. Jakie jest trenerskie marzenie Pawła Słomy?
Moim marzeniem pozostaje niezmiennie praca na poziomie Centralnej Ligii Juniorów lub praca na poziomie IV-III ligowym w klubie z dobrą organizacją. Natomiast pod względem sportowym jest wychowanie zawodników, którzy wejdą na poziom zawodowy i będą odnosili sukcesy.
Artykuł Pawła, o tym jak wykorzystać analitykę piłkarską, można przeczytać w naszych ebookach.