[2/5] Inteligencja piłkarska. 10 zasad Horsta Weina

W drugiej części serii o inteligencji piłkarskiej możesz przeczytać, co o jej nauczaniu napisał Horst Wein – autor książki “Funino. Piękna gra!”.

Horst Wein to postać, której nie trzeba specjalnie przedstawiać. Autor ponad 30 książek dla trenerów, w tym “Funino. Piękna Gra!” i niezliczonych artykułów publikowanych w magazynach na całym świecie, ale przede wszystkim jeden z najbardziej znanych zwolenników rozwijania inteligencji piłkarskiej. W tym artykule przedstawiamy 10 zasad, którym wierny był niemiecki szkoleniowiec. Poznaj je by kształtować inteligencję młodych piłkarzy.

„Kreatywność to poznanie samego siebie, eksperymentowanie i odkrywanie nowych rzeczy, transformacja, przebudowa, dobra zabawa, podróżowanie do świata marzeń i robienie nowych rzeczy z radością i przyjemnością, wykorzystując swoją fantazję i wyobraźnię”.

10 najważniejszych zasad rozwijania inteligencji u dzieci

1.  Wypowiedz wojnę grze 11 vs 11!

Gra 11 vs 11 od wielu lat, znacząco utrudnia dynamiczny rozwój młodych piłkarzy. Powinna ona zostać zastąpiona innym rodzajem zawodów, które dostosowane będą do dzieci poniżej 13 roku życia.

Gry takie jak Mini Football (3 vs 3 na 4 bramki) dla dzieci w wieku 8-9 lat, 5 vs 5 lub 7 vs 7 (10 i 11 lat) i 8 vs 8 (12-13 lat), zapewniają odpowiednią ramę, aby dzieci mogły wyrazić swoją kreatywność i inspirację w zdrowszym środowisku, które nie obejmuje stresu związanego z grą 11 vs 11 z zasadami zorientowanymi na dorosłych.

Często gra 11 vs 11 jest nadal używana jako preferowana metoda ćwiczeń przygotowujących do weekendowego meczu. Jednak powinna ona zostać zastąpiona bardziej atrakcyjnymi, z poznawczego punktu widzenia, grami – bardziej wydajnymi, uproszczonymi, w których jest mniej graczy.

W „wielkiej grze” na zwykłym boisku młody zawodnik jest generalnie skazany na bierność i bardzo rzadko bierze udział w grach, w których może wykazać się swoimi zdolnościami twórczymi.

2.      Więcej gier, a mniej ćwiczeń analitycznych!

Ćwiczenia powinny odbywać się w kontekście gry. Stwierdzenia typu: „Grać w piłkę nożną nauczysz się tylko grając w piłkę” muszą zostać odkryte na nowo i powinny zostać uwzględnione przy planowaniu wszystkich treningów, w których ćwiczenia są nadal dominujące i nadmierne. Podczas nich, powinno być dużo miejsca na zabawę i mniej ćwiczeń z metodą analityczną. Trening powinien być jak najbardziej osadzony w grze.

3.      Pozwól dzieciom bawić się! 

Pozwól dzieciom bawić się bez ciągłego poprawiania. Podczas gry, młody piłkarz nie musi dokładnie znać konkretnych celów uczenia się – ich znajomość jest zawsze ważna dla trenera, ale nie dla gracza. Gracz powinien często mieć możliwość „grania” lub „grania dla przyjemności, niekoniecznie mając za główny cel jakąkolwiek naukę”. Nie powinniśmy zapominać, że jedną z zasadniczych części gry jest jej nieprzewidywalność. To wyjaśnia, dlatego gra jest tak fascynująca dla dzieci. Jak powiedział Buytendik (holenderski psycholog): „Każda gra rozpoczyna się ruchem, którego konsekwencja nie jest do końca przewidywalna i dlatego zawiera element zaskoczenia”.

Powinniśmy dawać dzieciom możliwość odkrywania poprzez „zabawę”, zarażać je kreatywnością okazywaną przez kolegów z drużyny i przeciwników, bez częstej interwencji trenera. Korygując ją od początku narażamy młodego zawodnika na intensywną presję. Bycie zestresowanym jest zaprzeczeniem rozwoju kreatywności.

Friedrich Schiller doskonale stwierdza, następującymi słowami, żywotny sens grania w gry dla człowieka: „Człowiek czuje się i zachowuje jak człowiek, kiedy gra”.

4.      Pozwól zawodnikom grać na każdej pozycji i na ograniczonej przestrzeni

Młodzi piłkarze do 13 roku życia powinni mieć możliwość gry na różnych pozycjach, aby odkryć role i funkcje, które je charakteryzują. 

Eksperymentowanie poprzez zabawę w różnych pozycjach stymuluje kreatywność. Na przykład gracze w wieku 8-9 lat lepiej by wykonywali wiele odmian gry Mini Football (3 vs 3 na 4 bramki) zamiast grać 7 vs 7 lub 11 vs 11. Jeśli dzieci w wieku 10-11 lat wezmą udział w grze 7 vs 7 zamiast rywalizować w meczu 11-osobowym i jeśli gracze w wieku 12-13 lat będą grać w turniejach piłki nożnej 8-osobowej zamiast 11 vs 11, problem zostanie rozwiązany, ponieważ rywalizacja z mniejszą liczbą graczy na ograniczonej przestrzeni stymuluje kreatywność. Z drugiej strony pełna gra na zwykłym boisku piłkarskim tylko męczy młodego gracza fizycznie i intelektualnie, ograniczając jego twórczą grę.

5.      Dziecko musi cieszyć się grą!

Każdy trening powinien obejmować dużą różnorodność gier (i to nie tylko piłkarskich) – dzieci się powinny dobrze się bawić i lubić grę. Jeśli młody zawodnik nie utożsamia się z proponowaną grą zaprojektowaną przez trenera, zdolność twórcza pozostanie w stanie uśpienia. Im bardziej dzieci bawią się grą i piłką, tym bardziej stymuluje to u nich rozwój twórczego sposobu interpretacji gry w piłkę nożną.

Bohm i Peat (1988) utrzymują w „Science, Order and Creativity”, że „ustalenie celów i wzorców zachowań, jak również obsesja wydajności, tworzą blokadę, która blokuje swobodny przepływ myśli i ruchów, które są niezbędne do kreatywnego zachowania gracza ”.

6.      Pozwól dzieciom kreować grę i zasady

Pozwól graczom tworzyć własne gry i zasady. Trener powinien nie tylko dbać o to, aby cele uproszczonej gry były opanowane przez większość jego zawodników, zgodnie z jego planem, ale powinien często zachęcać dzieci do tworzenia różnych gier poprzez modyfikowanie zasad zaproponowanych przez szkoleniowca. Częste zmiany zasad, wprowadzane z zaskoczenia podczas ćwiczeń, zmuszają graczy, którzy chcą wygrać, do dostosowania się do zmian zasad, wykorzystując do tego swoją kreatywność.

Kilka odmian Mini piłki nożnej z 4 bramkami, rozgrywanych na ograniczonej przestrzeni, jest szczególnie skuteczną metodą w stymulowaniu kreatywności u młodych graczy. Również w trakcie treningu trener powinien od czasu do czasu dać swoim podopiecznym (może na 10 minut) przestrzeń do swobodnej gry, do robienia tego, co najbardziej im odpowiada. Można to zrobić w dowolnej części sesji szkoleniowej. Gdy młodzi zawodnicy poznają „hojność” trenera, wzrośnie nie tylko ich wyobraźnia i fantazja, ale także poczucie odpowiedzialności, osobista inicjatywa i odwaga improwizacji i kreatywności. Może to również zwiększyć szanse na wyłonienia lidera w grupie graczy.

7.      Odważ się podejmować ryzyko  i poprawiać dzieci

Odważ się podejmować ryzyko i improwizować – bez obawy o możliwe konsekwencje. Młodzi zawodnicy muszą rosnąć „z piłką”. Oznacza to, że w ten sam sposób, w jaki postępują fizycznie i psychicznie na każdym etapie swojego rozwoju, musi również „rosnąć” rozmiar i waga piłki (piłki nr 3 i 4 oraz piłki z różnych materiałów) – tak by zawodnicy mogli poznać ich zachowanie w odbiciu i zachowaniu w locie.

Młodzi zawodnicy, zwłaszcza ci w wieku od 7 do 12 lat, nie powinni być naciskani przez trenera, aby szybko podawali piłkę, aby umożliwić lepszą grę zespołową i wygraną. Powinni często mieć okazję „zakochać się w piłce”, odważyć się improwizować grę i podejmować ryzyko, bez obawy o konsekwencje popełnienia błędu lub utraty piłki. Niestety to już nie istnieje, ponieważ wygrywanie stało się zbyt ważne, nawet na najniższych poziomach!

Młodzi zawodnicy, którzy „traktują piłkę jak najlepszego przyjaciela” i po prostu robią swoje, są często bardziej kreatywni niż ci, którzy są zorientowani na trenera i akceptują jego wymagania. Aby rozwijać swoją kreatywność w grze, dzieci powinny wykazywać pewien stopień niezależności od swoich trenerów! Dlatego młodzi zawodnicy powinni jak najczęściej ćwiczyć i grać bez obecności trenera (np. na ulicy, w parku, na dziedzińcu itp.), ponieważ jego nieobecność pozwala im czuć się bardziej komfortowo i odkrywać ich wrodzony potencjał bez obawy, że zostanie skrytykowany za popełnienie błędów.

8.      Trenuj prawą półkulę mózgu

Kiedy małe dzieci idą do szkoły, stymulowana jest głównie lewa półkula ich mózgu, w której znajduje się obszar odpowiedzialny za logiczne myślenie, obliczenia z użyciem liczb i ekspresja werbalna. Oczekuje się, że uczniowie będą rozwiązywać zadania (na ogół zamknięte) zgodnie z wytycznymi wskazanymi przez nauczyciela, bez możliwości wniesienia własnego wkładu do rozwiązania zadania lub wykazania się kreatywnością. Niemniej rozwój potencjału twórczego wymaga systematycznej stymulacji prawej półkuli mózgu. Dlatego w szkole, podobnie jak w treningu piłkarskim, bardziej niż kiedykolwiek potrzebne są zadania „otwarte”. Te „otwarte zadania” wymagają od młodych ludzi kreatywności w znalezieniu najlepszego rozwiązania danego problemu.

Tak długo, jak lewa półkula mózgu będzie dominować na zajęciach szkolnych, a także na treningu piłkarskim, w świecie futbolu będą pojawiać się coraz mniej kreatywni gracze. Nauka w piłce nożnej musi zostać rozszerzona, częściej oferując możliwość myślenia i uczenia się przypadkowo i na różne sposoby. Trener nie musi narzucać wszystkiego! Nie jest to relacja lekarz-pacjent z ustalonymi receptami. Zamiast być głównym bohaterem procesu nauczania i uczenia się, trener powinien często przenosić odpowiedzialność na swoich młodych uczniów i prosić ich, poprzez systematyczne zadawanie pytań, o rozwiązanie większości sytuacji, które przedstawia. Prawdziwy mistrz nauczania nigdy nie daje gotowego rozwiązania, ale pomaga swoim uczniom samodzielnie je znaleźć i odkryć, prowadząc do poprawnego rozwiązania. Sama gra w piłkę nożną musi stać się nauczycielem, a nie trenerem. Johann Wolfgang von Goethe mówi to innymi słowami: „Nasza młodzież woli być stymulowana niż pouczana”.

Nadmierne instrukcje trenera, a także nabywanie zautomatyzowanych i kierowanych przez trenera ruchów piłkarskich, nie pomaga w rozwijaniu kreatywności młodych piłkarzy.

9.      Kreatywny trener = Kreatywny zawodnik

Aby w przyszłości widzieć na naszych boiskach bardziej kreatywnych zawodników (zdolnych do bycia nowatorskimi i robienia rzeczy w sposób zupełnie inny od normy), nasi trenerzy będą musieli przemyśleć między innymi:

·        Podczas ćwiczeń lub rywalizacji trenerzy nie zawsze powinni karać za błędy swoich zawodników, ponieważ powstrzyma to graczy od podejmowania ryzyka, a tym samym powstrzyma ich kreatywność, fantazję i wyobraźnię,

·        Podczas sesji treningowych należy zapewnić więcej miejsca lub czasu, aby umożliwić graczom eksperymentowanie z nowymi ruchami, które pojawiają się spontanicznie. Bardziej nieformalne otoczenie – gra na ulicy, na plaży lub w parku pomaga rozwinąć bardziej kreatywnych graczy,

·        Każdy przejaw kreatywnego zachowania zawodnika powinien zostać rozpoznany przez trenera, który powinien zrobić wszystko, aby zachęcić swoich graczy do odmienności i szukać oryginalnych rozwiązań problemów związanych z grą w piłkę nożną,

·        Trener powinien szukać sposobów, które pozwolą na kumulowanie nowych doświadczeń u młodych piłkarzy, tak aby nie były one zdobywane wyłącznie metodą analityczną, ale w miarę możliwości powinien znaleźć sposób, aby zrobić to w bardziej atrakcyjny sposób m.in. poprzez zastosowanie metody „globalnej”,

·        Pytania, które normalnie stawia trener, aby pomóc swoim zawodnikom w znalezieniu rozwiązania, powinny być od czasu do czasu zadawane przez samych graczy.

10.  Środowisko jest wrogiem kreatywności

Środowisko młodego piłkarza często jest wrogiem jego kreatywności. Obecnie większość naszych młodych talentów rozwija się w atmosferze wyraźnie wrogiej twórczości. Ich znane i szkolne otoczenie, zwłaszcza w wieku od 7 do 14 lat, charakteryzuje się generalnie „intencjonalnym kierunkiem” uczenia się (z surowymi normami), który ogranicza osobistą inicjatywę, niezależność, oryginalność i wartość starań na różne sposoby.

Na większości boisk piłkarskich młodzi piłkarze zdominowani są przez instruktorów, którzy dają im stosunkowo niewielką swobodę ruchu i podejmowania decyzji oraz których opinie praktycznie nie są brane pod uwagę. Dla trenera ważne jest, aby zawsze mieć wszystko pod swoją kontrolą. Kiedy zawodnik odchodzi od swoich norm, często jest karany i proszony o przestrzeganie wskazówek trenera.

Często gracze otrzymują instrukcje dotyczące tego, co mają zrobić i jak rozwiązać problem lub gdzie powinien najlepiej ustawić się na boisku. Jeśli w trakcie zawodów trener nie pokieruje swoimi zawodnikami, wielu rodziców może pomyśleć, że trener nie jest zmotywowany ani wykwalifikowany do swojej pracy. W treningu piłkarskim, a także w szkole, zbyt intensywne nauczanie z zewnątrz nie sprzyja osobistej inicjatywie graczy. Wielu trenerów myśli za swoich zawodników, zamiast stymulować ich do samodzielnego myślenia.

Zgodność musi mieć wysoki priorytet! Jeśli zawodnik zacznie okazywać sygnały autonomii i samoświadomości, otrzyma wezwanie od trenera, aby ustawić się w kolejce. W ten sposób przez lata młody piłkarz przyzwyczaja się do wykonywania poleceń trenerów i gra zgodnie z otrzymanymi informacjami, ale bez wrzucania własnych przemyśleń i własnego talentu. Kiedy ci młodzi zawodnicy osiągną wiek 14-15 lat, jest oczywiste, że będą mieli poważne problemy, jeśli zostaną poproszeni o podjęcie własnych decyzji, ponieważ przez wiele lat byli szkoleni, aby wykonywać tylko to, co dorośli mają im do powiedzenia.